Viêm gan là gì? các loại viêm gan mạn tính và cấp tính

Viêm gan là gì? có mấy loại viêm gan mạn tính và cấp tính

Viêm gan là tình trạng viêm của gan. Nó thường được gây ra bởi nhiễm virus, nhưng có những nguyên nhân gây viêm gan khác. Tình trạng viêm có thể chuyển từ cấp tính sang thành mạn tính hoặc có thể tiến triển thành xơ hóa (sẹo), xơ gan hoặc ung thư gan. Virus viêm gan là nguyên nhân gây nên bệnh là phổ biến nhất trên thế giới nhưng các bệnh nhiễm trùng khác, các chất độc hại (ví dụ như rượu, một số loại thuốc) và các bệnh tự miễn cũng có thể gây bệnh.

1. Tổng quan về bệnh viêm gan

1.1. Gan là gì?

Gan là một cơ quan nằm ở phía trên bên phải bụng của bạn. Nó thực hiện nhiều chức năng quan trọng ảnh hưởng đến sự trao đổi chất trong cơ thể của bạn, bao gồm:

  • Sản xuất mật, hỗ trợ cho quá trình tiêu hóa.
  • Lọc chất độc ra khỏi cơ thể của bạn.
  • Bài tiết bilirubin (sản phẩm khi các tế bào hồng cầu bị phá vỡ), cholesterol, thuốc,…
  • Phân hủy carbohydrate, chất béo và protein.
  • Kích hoạt enzyme, là các protein chuyên biệt cần thiết cho các chức năng của cơ thể.
  • Dự trữ glycogen, khoáng chất và các vitamin như A, D, E, K.
  • Tổng hợp các protein có trong máu như albumin.
  • Tổng hợp các yếu tố đông máu.

Với những chức năng tuyệt vời của gan, việc bị viêm gan, suy giảm chức năng gan có thể ảnh hưởng xấu tới chất lượng cuộc sống của chúng ta.

1.2. Viêm gan là gì?

Viêm gan là tình trạng tổn thương tế bào gan đặc biệt bởi dấu hiệu viêm nhiễm xảy ra ở gan. Bệnh này thường do nhiễm virus, nhưng cũng có thể có những nguyên nhân khác bao gồm bệnh tự miễn, viêm gan do tác dụng phụ của thuốc, ma túy, chất độc hoặc rượu. Viêm gan thường diễn biến một cách thầm lặng và không có biểu hiện đặc trưng ở giai đoạn đầu của bệnh cho đến khi bệnh trở nặng. Do đó, gây khó khăn trong việc chẩn đoán và điều trị bệnh ở giai đoạn sớm.

Bệnh lý viêm gan có thể khiến chức năng gan suy giảm nghiêm trọng, dẫn đến xơ gan, ung thư gan thậm chí là gây tử vong. Một số nguyên nhân gây bệnh viêm gan bao gồm:

  • Viêm gan do nhiễm virus: Có rất nhiều loại virus gây viêm gan trong đó phổ biến là virus viêm gan A, B, C, D, E.
  • Viêm gan do nhiễm ký sinh trùng: Ký sinh trùng sốt rét và một số loại amip có thể gây nên tình trạng viêm gan.
  • Viêm gan tự miễn: Khi hệ miễn dịch tấn công các tế bào gan có thể gây nên tình trạng viêm gan. Bệnh này thường ít gặp và hiện tại vẫn chưa rõ nguyên nhân.
  • Viêm gan do nhiễm độc: Khi cơ thể tích tụ các chất độc, do tác dụng phụ của thuốc hoặc rượu bia có thể làm tổn thương gan dẫn đến suy giảm chức năng gan.

2. Nguyên nhân gây viêm gan

Viêm gan lâu ngày có thể dẫn đến sơ gan, thậm chí là ung thư
Viêm gan lâu ngày có thể dẫn đến sơ gan, thậm chí là ung thư

Nguyên nhân gây viêm gan được chia làm 2 loại: viêm gan do siêu vi là do gan bị nhiễm virus, được phân loại bao gồm viêm gan A, B, C, D và E do các loại virus khác nhau gây nên. Viêm gan không do siêu vi là do gan bị nhiễm độc hoặc bị viêm tự miễn:

  • Rượu và các chất độc khác: Tiêu thụ rượu quá mức có thể gây tổn thương gan và viêm. Điều này đôi khi được gọi là viêm gan do rượu . Rượu làm tổn thương trực tiếp các tế bào gan của bạn. Theo thời gian, nó có thể gây tổn thương vĩnh viễn và dẫn đến suy gan và xơ gan, làm dày và sẹo gan. Các nguyên nhân gây độc hại khác bao gồm lạm dụng hoặc dùng quá liều thuốc và tiếp xúc với chất độc.
  • Phản ứng của hệ thống tự miễn: Trong một số trường hợp, hệ thống miễn dịch nhầm gan là một đối tượng có hại và bắt đầu tấn công nó. Nó gây ra tình trạng viêm liên tục có thể từ nhẹ đến nặng, thường cản trở chức năng gan. Nó phổ biến gấp ba lần ở phụ nữ so với nam giới.

3. Viêm gan có nguy hiểm không?

Viêm gan là một bệnh lý rất hay gặp phải trong xã hội hiện nay. Nếu được chẩn đoán và điều trị ngay ở giai đoạn đầu, bệnh có thể tiến triển tốt và không gây những biến chứng nguy hiểm.

Viêm gan B, C mạn tính có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn như:

  • Bệnh gan mạn tính
  • Xơ gan: là giai đoạn sau của bệnh gan mạn tính, khi các tế bào gan bị tổn thương, chết đi để lại các mô sẹo làm gan bị chai cứng. Từ đó sẽ làm giảm lưu lượng máu qua gan và hạn chế những chức năng của gan.
  • Ung thư gan: là tình trạng các tế bào gan trở nên bất thường, có thể lan rộng ra ảnh hưởng những cơ quan khác. Việc xét nghiệm có thể giúp các bác sĩ xác định khối u trong gan của bạn.

Khi chức năng gan bị suy giảm trong thời gian dài, tình trạng suy gan có thể xảy ra và gây nhiều biến chứng nguy hiểm:

  • Rối loạn đông máu
  • Tích tụ chất lỏng trong bụng, còn được gọi là cổ trướng
  • Tăng huyết áp trong các tĩnh mạch đi vào gan gọi là tăng áp lực tĩnh mạch cửa
  • Suy thận
  • Bệnh não gan, gây mệt mỏi, mất trí nhớ, suy giảm khả năng trí óc do tích tụ các chất độc như amoniac.
  • Ung thư tế bào biểu mô gan, một dạng của ung thư gan

Những bệnh nhân bị viêm gan được khuyến khích hạn chế sử dụng rượu bia do có thể làm tăng nhanh bệnh gan và suy gan.

Xem thêm: Thuốc bổ gan, mát gan, giải độc gan: Những điều bạn cần biết

4. Chẩn đoán viêm gan

Chẩn đoán viêm gan bao gồm 2 công việc là chẩn đoán xem gan có thật sự bị viêm hay không? Và nếu có thì nguyên nhân dẫn đến tình trạng viêm gan là gì? Trả lời được 2 câu hỏi trên để có hướng điều trị thích hợp nhất. Việc chẩn đoán viêm gan có thể dựa vào sự phối hợp của xem xét triệu chứng lâm sàng và xét nghiệm đánh giá chức năng gan, bao gồm:

Triệu chứng lâm sàng: khi gan bị viêm sẽ gây ra các triệu chứng như da hay ngứa ngáy, hay mệt mỏi, ngày ngủ gà ngủ gật, vàng da và niêm mạc mắt, nước tiểu vàng sẫm nhưng phân lại nhạt màu,…Xém xét các triệu chứng trên là chỉ dấu của sự suy giảm chức năng gan trong viêm gan.

Xét nghiệm men gan: trong trường hợp chẩn đoán viêm gan thì hai men AST và ALT là hai đối tượng thường được quan tâm nhất, dựa vào sự tăng nồng độ của các enzym này trong máu có thể giúp chẩn đoán viêm gan và nguyên nhân gây ra viêm gan theo bản sau:

Tỉ lệ tăng AST/ALT Nguyên nhân
< 1 Viêm gan cấp, viêm gan siêu vi
> 1 Viêm gan mạn
> 2 Viêm gan do rượu

Trong trường hợp nghi ngờ viêm gan do nhiễm siêu vi, cần làm thêm các xét nghiệm để chẩn đoán chính xác loại virus gây ra viêm gan là loại nào để có chỉ định sử dụng thuốc phù hợp. Dưới đây là một số xét nghiệm chẩn đoán xác định tác nhân virus gây viêm gan:

Tác nhân Đường lây nhiễm Xét nghiệm
Virus viêm gan A

(HAV)

Tiêu hoá – Anti HAV (IgM) trong huyết thanh

– Tìm kháng nguyên HAV trong phân

Virus viêm gan B

(HBV)

Máu, tình dục, mẹ truyền con – HBsAg: kháng nguyên bề mặt HBV

– Kháng thể Anti-HBs: là dấu hiệu bệnh đã cải thiện.

– HBcAg: kháng nguyên lõi, phát hiện khi sinh thiết gan.

– HBeAg, HBV-ADN: chỉ số dương tính khi virus đang nhân lên trong cơ thể.

– Anti-HBe: thường là dấu hiệu của bệnh đang lui dần. 

Virus viêm gan C

(HCV)

Máu, tình dục, mẹ truyền con – Anti HCV

– HCV-RNA

5. Phân loại và cách điều trị bệnh viêm gan

Có 5 loại viêm gan siêu vi, Việt Nam là nước có dịch tễ siêu vi viêm gan B, C
Có 5 loại viêm gan siêu vi, Việt Nam là nước có dịch tễ siêu vi viêm gan B, C

Có 5 loại virus viêm gan chính, được gọi là loại A, B, C, D và E. 5 loại này là mối quan tâm lớn nhất vì những gánh nặng bệnh tật thậm chí là tử vong mà chúng có thể gây ra và khả năng bùng phát và dịch bệnh lan rộng. Đặc biệt, loại B và C dẫn đến bệnh mãn tính ở hàng trăm triệu người, là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra bệnh xơ gan và ung thư.

5.1. Viêm gan A

Viêm gan A là do nhiễm vi rút viêm gan A (HAV). Loại bệnh này thường lây truyền qua việc tiêu thụ thực phẩm hoặc nước bị nhiễm phân từ người đang bị bệnh.

Viêm gan A thường không cần điều trị vì đây là bệnh ngắn hạn. Bạn có thể nghỉ ngơi nhẹ nhàng nếu các triệu chứng gây khó chịu đến chất lượng cuộc sống. Nếu bạn có các triệu chứng nôn mửa hoặc tiêu chảy, bạn nên làm theo chỉ định của bác sĩ, bổ sung nước và các chất điện giải.

Trẻ em có thể bắt đầu tiêm chủng viêm gan A để ngăn ngừa nhiễm trùng từ 12 đến 18 tháng tuổi. Người lớn cũng có thể chủng ngừa viêm gan A kết hợp với vắc xin viêm gan B.

5.2. Viêm gan B

Viêm gan B lây truyền qua tiếp xúc với chất dịch cơ thể truyền nhiễm, chẳng hạn như máu, dịch tiết âm đạo hoặc tinh dịch, có chứa virus viêm gan B (HBV). Sử dụng ma túy, quan hệ tình dục với bạn tình bị nhiễm bệnh hoặc dùng chung dao cạo với người bị nhiễm bệnh làm tăng nguy cơ mắc bệnh cao.

Bệnh viêm gan B cấp tính thường không cần điều trị cụ thể. Đối với bệnh viêm gan B mạn tính được điều trị bằng thuốc kháng virus. Việc điều trị viêm gan B mạn tính cần phải được đánh giá và theo dõi thường xuyên để kiểm tra đáp ứng.

5.3. Viêm gan C

Viêm gan C xuất phát từ virus viêm gan C (HCV). Bệnh có thể lây truyền qua tiếp xúc trực tiếp với chất dịch cơ thể bị nhiễm bệnh, điển hình là qua sử dụng bơm kim tiêm và quan hệ tình dục. HCV là một trong những bệnh nhiễm virus đường máu phổ biến nhất ở Hoa Kỳ.

Thuốc kháng virus được sử dụng để điều trị cả hai dạng viêm gan C cấp tính và mạn tính. Đối với các bệnh tiến triển mạn tính thường được điều trị bằng cách kết hợp nhiều liệu pháp kháng virus khác nhau. Những bệnh nhân đã tiến triển thành xơ gan có thể cần được ghép gan.

Hiện nay vẫn chưa có vắc xin phòng viêm gan C.

5.4. Viêm gan D

Còn được gọi là viêm gan delta là một bệnh gan nghiêm trọng do virus viêm gan D (HDV) gây ra. HDV lây nhiễm thông qua tiếp xúc trực tiếp với máu bị nhiễm bệnh. Đây được coi là một dạng bệnh hiếm gặp chỉ xảy ra cùng với nhiễm viêm gan B. Virus viêm gan D không thể nhân lên nếu không có sự hiện diện của viêm gan B.

Hiện nay vẫn chưa có thuốc nào để điều trị viêm gan D. Một nghiên cứu năm 2013, thuốc có tên là alpha interferon có thể được sử dụng để điều trị, nhưng nó chỉ cải thiện tình trạng ở khoảng 25 – 30% số người. Viêm gan D có thể được phòng ngừa bằng cách tiêm phòng virus viêm gan B.

5.5. Viêm gan E

Viêm gan E là một bệnh truyền qua đường nước do virus viêm gan E (HEV) gây ra. Viêm gan E chủ yếu được tìm thấy ở những khu vực có điều kiện vệ sinh kém và điển hình là do ăn phải phân gây ô nhiễm nguồn nước.

Hiện tại vẫn không có một phác đồ điều trị cụ thể nào để điều trị viêm gan E, do tình trạng nhiễm trùng thường là cấp tính và sẽ tự khỏi. Những bệnh nhân nhiễm virus viêm gan E được khuyến khích nên nghỉ ngơi đầy đủ, uống nhiều nước, bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng và hạn chế uống rượu.

5.6. Viêm gan tự miễn

Corticosteroid, như prednisone hoặc budesonide, là rất quan trọng trong việc điều trị sớm bệnh viêm gan tự miễn. Nó có hiệu quả với khoảng 80% những bệnh nhân gặp phải tình trạng này.

Azothioprine (Imuran), một loại thuốc ức chế hệ thống miễn dịch, thường được sử dụng để điều trị kết hợp hoặc không kết hợp với steroids.

Các loại thuốc ức chế miễn dịch khác như mycophenolate (Cellcept), tacrolimus (Prograf) và cyclosporine (Neoral) cũng có thể được sử dụng thay thế cho azathioprine để điều trị.

Xem thêm: Các loại thuốc trị viêm gan hiệu quả hiện nay

6. Triệu chứng bệnh thường gặp

Tùy vào tình trạng của gan mà sẽ có những biểu hiện khác nhau
Tùy vào tình trạng của gan mà sẽ có những biểu hiện khác nhau

Nếu bạn có các dạng viêm gan truyền nhiễm mạn tính, như viêm gan B và C, bạn có thể không có triệu chứng ngay từ đầu. Các triệu chứng có thể không xảy ra cho đến khi thiệt hại ảnh hưởng đến chức năng gan. Viêm gan mạn tính phát triển chậm, vì vậy những dấu hiệu và triệu chứng này có thể khó để nhận thấy.

Dấu hiệu và triệu chứng của viêm gan khi đã chuyển sang giai đoạn cấp tính thường xuất hiện nhanh chóng. Chúng bao gồm: mệt mỏi, các triệu chứng giống như cúm, nước tiểu đậm, phân nhạt, đau bụng, ăn mất ngon, giảm cân không giải thích được, da và mắt màu vàng.

7. Viêm gan có lây không và con đường lây nhiễm

Bệnh viêm gan có nhiều nguyên nhân, tùy nguyên nhân mà bệnh có thể lây lan hay không.

Bệnh viêm gan do lạm dụng rượu bia thuốc lá, bênh viêm gan tự miễn hay do tác dụng phụ của thuốc thì sẽ không có khả năng lây nhiễm. Bệnh lý viêm gan do virus thì khả năng lây nhiễm rất cao như là:

  • Lây nhiễm qua quan hệ tình dục không an toàn
  • Dùng chung vật dụng cá nhân như dao cạo râu, bàn chải đánh răng,…
  • Truyền máu có nhiễm virus
  • Lây nhiễm từ mẹ sang con
  • Sử dụng thức ăn, nguồn nước không hợp vệ sinh, ô nhiễm.

8. Cách phòng ngừa viêm gan

Viêm gan là một tình trạng có nhiều thể bệnh, mỗi bệnh có những nguyên nhân khác nhau. Một số biện pháp có thể thực hiện như để gan nghỉ ngơi, không nên sử dụng các chất độc, các thuốc có tác động xấu đến gan đặc biệt là không nên uống rượu.

8.1. Lối sống lành mạnh

Giữ gìn vệ sinh sạch sẽ là một trong những biện pháp quan trọng để tránh lây nhiễm bệnh viêm gan A và E. Nếu bạn đang đi du lịch ở một địa điểm xa lạ, bạn nên tránh:

  • Sử dụng nguồn nước máy
  • Sử dụng nước đá
  • Sử dụng trái cây và rau sống
  • Ăn các loại hải sản, sò sống hoặc nấu chưa chín

Viêm gan B, C, D lây nhiễm qua đường máu bị nhiễm nên có thể phòng ngừa bằng cách:

  • Không dùng chung kim tiêm.
  • Không dùng chung bàn chải đánh răng với người khác.
  • Không dùng chung dao cạo râu với người khác.
  • Ngoài ra, viêm gan B, C có thể lây nhiễm qua việc quan hệ tình dục. Do đó, để phòng ngừa cần thực hiện các biện pháp an toàn khi quan hệ tình dục.

8.2. Vắc xin

Sử dụng vắc xin là chiếc chìa khóa quan trọng để phòng ngừa bệnh viêm gan. Hiện nay đã có một số loại vắc xin giúp ngăn ngừa sự phát triển của bệnh viêm gan A và B. Các chuyên gia vẫn đang trong quá trình phát triển vắc xin chống lại viêm gan C. Một loại vắc xin phòng bệnh viêm gan E hiện đã có mặt ở Trung Quốc nhưng chưa có ở Hoa Kỳ.

Lời kết

Viêm gan là bệnh khá phổ biến và nguy hiểm, thật may mắn vì hiện nay đã có vắc xin phòng chống viêm gan, tuy nhiên để đảm bảo an toàn cho bản thân, bạn nên thực hiện một số biện pháp như vệ sinh cá nhân thật tốt, thực hiện lối sống chung thủy – lành mạnh, không sử dụng chung các đồ dùng cá nhân như dao cạo, bàn chải và điều quan trọng nhất là tiêm phòng vắc xin đầy đủ theo hướng dẫn của cơ quan y tế. Khi phát hiện những dấu hiệu bất thường, nên đến thăm khám sớm để được chuẩn đoán và điều trị kịp thời.

Xem thêm bài viết có nội dung liên quan:

Các cách giải độc gan hiệu quả ngay tại nhà mà bạn cần biết

Xơ gan mất bù là gì? nguyên nhân và triệu chứng gây bệnh

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *

Nhắn Messenger
Nhắn tin Messenger
Chat Zalo
Chat Zalo
Gọi với Dược sĩ
gọi với dược sĩ