Insulin là gì? Có tác dụng gì? Những lưu ý khi sử dụng

Insulin là một hormone đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa các chuyển hóa của cơ thể. Các vấn đề xảy ra đối với hormone này gây ra một trong những bệnh phổ biến nhất trên thế giới hiện nay – bệnh đái tháo đường. Bài viết sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về insulin và vai trò quan trọng của nó trong việc điều trị bệnh đái tháo đường. Cùng tìm hiểu với mình nhé!

1. Insulin là gì? Có tác dụng gì?

Insulin là một loại hormone có nhiệm vụ vận chuyển glucose trong máu vào các tế bào để cung cấp năng lượng cho các tế bào hoạt động. Việc thiếu hụt chất này đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển của bệnh tiểu đường.

Insulin là một chất truyền tin hóa học giúp cung cấp năng lượng cho tế bào hoạt động bằng cách vận chuyển đường vào tế bào. Tuyến tụy là một cơ quan nằm sau dạ dày, là nhà máy sản xuất Insulin của cơ thể. Các cụm tế bào trong tuyến tụy được gọi là các tiểu đảo tụy có chức năng sản xuất insulin dựa trên mức đường huyết trong cơ thể.

Mức độ glucose càng cao, insulin cần được sản xuất càng nhiều để cân bằng lượng đường trong máu. Insulin cũng đóng vai trò trong việc phân hủy chất béo hoặc protein để tạo năng lượng.

Sự cân bằng của insulin giúp điều chỉnh lượng đường trong máu và nhiều quá trình trong cơ thể. Nếu mức insulin quá thấp hoặc quá cao, lượng đường trong máu tương ứng sẽ cao hoặc thấp quá mức và có thể bắt đầu gây ra các triệu chứng nguy hiểm. Nếu lượng đường trong máu của bạn thấp hoặc cao dai dẳng, các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng có thể bắt đầu phát triển.

Ở một số người, hệ thống miễn dịch tấn công các tiểu đảo tụy, khiến chúng ngừng sản xuất insulin hoặc không sản xuất đủ. Khi điều này xảy ra, glucose sẽ được giữ trong máu và các tế bào không thể hấp thụ chúng để chuyển hóa đường thành năng lượng. Đây là giai đoạn khởi phát của bệnh tiểu đường loại 1 và một người mắc bệnh tiểu đường dạng này sẽ cần tiêm insulin thường xuyên.

Ở một số người, đặc biệt là những người thừa cân, béo phì hoặc lười vận động, insulin không có hiệu quả trong việc vận chuyển glucose vào tế bào và không thể thực hiện các hoạt động bình thường của nó, tình trạng này gọi là đề kháng insulin. Bệnh tiểu đường loại 2 sẽ phát triển khi cơ thể đối mặt với tình trạng đề kháng insulin hoặc đôi khi cũng do sự sản xuất không đủ insulin của các tế bào beta tụy.

2. Các loại insulin

Một người có thể dùng các loại insulin khác nhau để có được hiệu quả điều trị tốt nhất. Người ta phân loại những loại này dựa trên một số yếu tố khác nhau:

• Tốc độ khởi phát: là khoảng thời gian cần thiết để thuốc phát huy tác dụng.
• Thời gian đạt nồng độ đỉnh: là khoảng thời gian cần thiết để nồng độ insulin trong máu đạt cao nhất.
• Thời gian tác động: là thời gian từ lúc phát huy tác dụng đến khi mất tác dụng.
• Đường sử dụng: tiêm dưới da, vào tĩnh mạch, hoặc vào phổi bằng đường hô hấp.

Mọi người thường đưa insulin bằng cách tiêm vào mô dưới da, hoặc mô mỡ nằm gần bề mặt da. Có ba nhóm insulin chính, bao gồm:

2.1. Insulin tác dụng nhanh

Ưu điểm của Insulin tác dụng nhanh là chúng được hấp thu vào máu một cách nhanh chóng khi tiêm vào cơ thể. Người ta thường sử dụng insulin tác dụng nhanh để điều chỉnh tình trạng tăng đường huyết, hoặc lượng đường trong máu cao, cũng như kiểm soát lượng đường trong máu tăng đột biến sau khi ăn. Loại này bao gồm:

• Các chất tương tự insulin tác dụng nhanh (Rapid-acting insulin analogs): Các chất này mất từ ​​5 đến 15 phút để phát huy tác dụng. Tuy nhiên, kích thước của liều ảnh hưởng đến thời gian của tác dụng. Loại này thường có tác dụng trong vòng 4 giờ.
• Insulin người thông thường (Regular human insulin): Thời gian khởi phát tác dụng của insulin người thông thường là từ 30 phút đến một giờ, và tác dụng của nó kéo dài khoảng 8 giờ. Liều lượng lớn hơn làm tăng tốc độ khởi phát nhưng cũng làm chậm thời gian đạt nồng độ đỉnh của loại insulin này.

Xem thêm: Chữa bệnh tiểu đường bằng lá sung có hiệu quả không?

2.2. Insulin tác dụng trung gian

Insulin tác dụng trung gian được hấp thu vào máu chậm hơn insulin tác dụng nhanh, tuy nhiên thời gian tác dụng của nó kéo dài hơn. Nó có hiệu quả nhất trong việc quản lý đường huyết qua đêm, cũng như giữa các bữa ăn. Các lựa chọn cho insulin tác dụng trung gian bao gồm:

• Insulin người NPH (NPH human insulin): Thường mất từ ​​1 đến 2 giờ để bắt đầu phát huy tác dụng và đạt đến đỉnh điểm trong vòng 4 đến 6 giờ. Nó có thể kéo dài hơn 12 giờ trong một số trường hợp. 
• Insulin trộn hỗn hợp (Pre-mixed insulin): Đây là hỗn hợp của NPH với insulin tác dụng nhanh, và tác dụng của nó là sự kết hợp của insulin tác dụng trung gian và tác dụng nhanh. 

2.3. Insulin tác dụng kéo dài

Mặc dù insulin tác dụng kéo dài khởi phát chậm và có nồng độ đỉnh tương đối thấp, nhưng nó có tác dụng ổn định đường huyết trong thời gian dài. Các chất tương tự insulin tác dụng kéo dài (Long-acting insulin analogs) là loại duy nhất có sẵn trên thị trường và chúng có thời gian khởi phát từ 1,5 đến 2 giờ. Mặc dù các nhãn hiệu khác nhau có thời gian tác dụng khác nhau nhưng chúng thường dao động từ 12 đến 24 giờ.

3. Khi nào người bệnh được chỉ định dùng insulin

Bệnh tiểu đường làm suy giảm việc sản xuất insulin của tuyến tụy và làm giảm hiệu quả sử dụng insulin của cơ thể. Tình trạng này khiến lượng đường trong máu tăng cao. Tuy nhiên, ở những người bị đái tháo đường loại 2, insulin chỉ được sử dụng trong một số trường hợp nhất định. Ngược lại, những người mắc tiểu đường loại 1 cần phải sử dụng insulin cho phần còn lại của cuộc đời. Có ba loại bệnh tiểu đường chính:

• Bệnh tiểu đường loại 1: Tiểu đường tuýp 1 bắt đầu khi cơ thể sản xuất không đủ insulin để sử dụng dẫn đến đường huyết cao, bắt đầu từ độ tuổi còn trẻ. Thường là kết quả của việc hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công một tuyến tụy khỏe mạnh. Trường hợp này bệnh nhân cần sử dụng insulin để làm giảm lượng đường trong máu.
• Bệnh tiểu đường loại 2: Có thể phát triển ở mọi lứa tuổi nhưng 45 là tuổi khởi phát trung bình. Ở những người này, tuyến tụy không sản xuất đủ insulin hoặc các tế bào của cơ thể trở nên đề kháng với insulin. Thông thường, bệnh tiểu đường loại 2 không sử dụng insulin để kiểm soát đường huyết mà dùng các loại thuốc khác. Trong một số trường hợp bệnh quá nặng hoặc không thể dùng thuốc đường uống thì Insulin mới được chỉ định để điều trị.

• Tiểu đường thai kỳ: Xảy ra trong thời kỳ mang thai và khiến cơ thể phụ nữ khó đáp ứng với insulin hơn. Tình trạng này thường hết sau khi sinh con nhưng làm tăng nguy cơ phát triển bệnh tiểu đường loại 2 sau này. Ở phụ nữ có thai, insulin là một trong những lựa chọn điều trị tiểu đường an toàn và hiệu quả.

Bệnh tiểu đường loại 1 và loại 2 thường là phải điều trị suốt đời. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), hơn 30 triệu người ở Mỹ mắc bệnh tiểu đường. Bệnh tiểu đường loại 2 là phổ biến nhất, chiếm 90–95 phần trăm của những người mắc bệnh tiểu đường.

Xem thêm: Hướng Dẫn cách chữa tiểu đường bằng lá ổi tại nhà đúng cách

4. Sử dụng insulin có tác dụng phụ không?

Một người có thể gặp các tác dụng phụ khác nhau tùy thuộc vào loại insulin họ đang sử dụng. Các tác dụng phụ thường gặp khi sử dụng Insulin bao gồm:

• Tăng cân
• Hạ đường huyết quá mức
• Phát ban hoặc sưng tấy tại chỗ tiêm
• Teo hoặc phì đại mô mỡ tại nơi tiêm
• Lo lắng hoặc trầm cảm 
• Ho khi dùng insulin dạng hít
• Kháng Insulin nếu như dùng liều insulin 200 đơn vị/ ngày trong 2 – 3 ngày mà vẫn không hạ được đường huyết.

4.1. Hạ đường huyết khi dùng insulin

Tiêm insulin giúp vận chuyển glucose từ máu vào các tế bào. Do đó, dùng quá liều insulin hoặc tiêm không đúng thời điểm có thể làm giảm đường huyết một cách đột ngột. Nếu lượng đường trong máu của một người giảm xuống quá thấp, họ có thể gặp các triệu chứng, bao gồm:

• Chóng mặt
• Khó nói
• Mệt mỏi
• Nhìn đôi
• Da nhợt nhạt
• Đổ mồ hôi
• Co giật
• Mất ý thức

Bạn cần tuân thủ chế độ dùng insulin để kiểm soát tốt đường huyết đồng thời tránh các tác dụng có thể xảy ra, đặc biệt là tình trạng hạ đường huyết. Tác dụng phụ này cũng có thể xuất hiện khi bạn sử dụng các bài thuốc chữa tiểu đường dân gian quá liều.

4.2. Những lưu ý khi sử dụng insulin

Insulin là một loại thuốc kê đơn. Một người nên nói chuyện với bác sĩ để được tư vấn về:

• Chọn đúng loại insulin cho tình trạng của bản thân.
• Tác dụng phụ có thể xảy ra hoặc tương tác với các loại thuốc khác.
• Cách sử dụng insulin đúng cách và hướng dẫn tự sử dụng insulin tại nhà.
• Những bệnh nhân đái tháo đường loại 2 hoặc đái tháo đường thai kỳ nên hỏi ý kiến bác sĩ xem liệu pháp insulin có phải là lựa chọn tốt nhất cho họ hay không. Họ có thể sử dụng các phương pháp điều trị khác để kiểm soát lượng đường trong máu, chẳng hạn như thuốc không phải insulin hay điều trị không dùng thuốc.

Những người sử dụng insulin cần phải theo dõi lượng đường huyết thường xuyên để, đặc biệt là sau khi sử dụng insulin. Khi sử dụng lưu ý đổi vị trí tiêm để tránh bị loạn dưỡng mỡ nơi tiêm. Dùng quá nhiều hoặc quá ít insulin đều mang lại những tác dụng phụ và biến chứng nguy hiểm.

Tuân thủ lịch trình điều trị theo kế hoạch của bác sĩ cũng rất quan trọng. Bạn không nên bỏ liều hoặc sử dụng insulin sai thời điểm vì điều này có thể gây nguy hiểm cho bản thân mình. Khi điều trị bằng insulin, nếu bạn gặp các tác dụng phụ thì nên thông báo với bác sĩ. Các bác sĩ có thể sẽ xem xét thay đổi chế độ điều trị hoặc dùng một loại insulin khác phù hợp với cơ thể bạn.

Kết luận

Tiểu đường là một bệnh rất phổ biến hiện nay và insulin là một loại thuốc thường dùng để điều trị tình trạng này. Chọn không đúng loại insulin và sử dụng không đúng cách có thể gây nguy hiểm cho người sử dụng. Chính vì vậy, bạn cần được bác sĩ tư vấn trước khi sử dụng thuốc và cần phải tuân theo chế độ điều trị để có thể kiểm soát đường huyết một cách an toàn và hiệu quả.

Nếu bạn có thắc mắc thêm về tình trạng bệnh tiểu đường. Hãy Đăng ký tư vấn cho Dược sĩ ngay hoặc gọi Hotline 19007061 để được Dược sĩ tư vấn Miễn phí về tình trạng bệnh cho bạn nhé.

Xem thêm bài viết liên quan:

Cách chữa tiểu đường bằng chuối hột tại nhà an toàn và hiệu quả

Dây thìa canh có tác dụng gì? Những lưu ý khi sử dụng