Xơ gan là gì? Những điều cần biết về bệnh xơ gan [ A-Z ]

Một trong những chứng bệnh phổ biến nhất ở gan là xơ gan, do nguyên nhân chính từ bia rượu, nhiễm độc gan và virus. Nếu không điều trị sớm, xơ gan có thể gây ra các biến chứng đe dọa đến tính mạng người bệnh.

1. Xơ gan là gì?

Xơ gan là tình trạng các tế nào gan bị hư hỏng nặng trong một thời gian dài vì một nguyên nhân nào đó, khi đó các mô sẹo sẽ liên tục thay thế cho các tế bào gan, làm thay đổi cấu trúc của gan, ảnh hưởng đến chức năng hoạt động của gan, dẫn đến tình trạng xơ gan. Bệnh xơ gan đang ngày càng trở nên phổ biến và rất khó khăn trong việc điều trị, do vậy việc quá trình phòng ngừa bệnh xơ gan để không gây ra những biến chứng nguy hiểm là vô cùng cần thiết.

2. Nguyên nhân gây xơ gan

Về bản chất, xơ gan là tình trạng gan bị viêm, tổn thương và hình thành các mô sẹo. Các tế bào sẹo và tế bào gan mới tạo nên cấu trúc rối loạn, khiến cho chức năng gan suy giảm rõ rệt. Nguyên nhân chính được các nhà khoa học liệt kê như sau:

• Xơ gan do bia, rượu: Khi cơ thể dung nạp quá nhiều bia rượu, làm tổn thương các tế bào gan, làm các tế bào gan bị thoái hóa, các mô sẹo ngày một tăng dẫn đến xơ gan. Xơ gan do bia, rượu là căn bệnh nguy hiểm, có lượng tử vong cao xếp thư hai sau ung thư gan.
• Xơ gan do nhiễm virus: Đây là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến bệnh xơ gan. Viêm gan do nhiễm virus có rất nhiều loại, trong đó phổ biến là virus viêm gan B, A và C, Trong đó,  đặc biệt nguy hiểm là virus viêm gan B & C có thể trở thành mãn tính dẫn đến xơ gan. Theo thống kê, viêm gan là một trong 3 nguyên nhân gây tử vong và để lại hậu quả bệnh tật cao nhất hiện nay tại Việt Nam.
• Gan bị đầu độc bởi các kim loại độc hại (như sắt và đồng tích tụ trong gan do bệnh di truyền).
• Bệnh gan tự miễn, trong đó hệ thống miễn dịch của cơ thể bị nhầm lẫn và tấn công các tế bào gan.

3. Một số dấu hiệu và triệu chứng

Những người bị xơ gan có thể không có hoặc có ít triệu chứng liên quan đến bệnh về gan. Do đó người bệnh rất chủ quan và không khám cũng như điều trị từ sớm. Dưới đây là một số triệu chứng phổ biến của bệnh:

• Phù chân và báng bụng: Trường hợp xuất hiện biến chứng phù chân, chứng tỏ bệnh xơ gan đã ở vào giai đoạn cuối, gây khó chịu và bất tiện trong sinh hoạt đối với người bệnh. Lúc này, người bệnh cần tuyệt đối tuân thủ theo hướng dẫn và điều trị của bác sĩsĩ để tránh trường hợp bệnh phát triển nhanh và mạnh.
• Hôn mê gan hay bệnh gan não: Là tình trạng mất chức năng não xảy ra khi gan không thể đào thải các độc tố ra khỏi máu. Các triệu chứng chính như đãng trí, mất trí, lơ mơ, cảm thấy buồn ngủ… thường những người bị xơ gan khả năng mắc bệnh này thường cao hơn người bình thường khoảng 50%.
• Suy thận hay hội chứng gan thận: Người bệnh thường đi tiểu ít dần, về lâu dài sẽ không thể đi vệ sinh được nữa. Các triêu chứng này thường xảy ra ở người bị xơ gan cổ trướng, tỉ lệ tử vong ờ giai đoạn này thường khá cao.
• Nhiễm trùng do vi khuẩn: Một khi các chức năng gan bị suy yếu thì khả năng miễn dịch của cơ thể cũng bị suy giảm , do đó người bị xơ gan rất dễ bị nhiễm trùng máu, nhiễm trùng phổi…

3. Bệnh xơ gan có chữa được không?

Bệnh xơ gan là một căn bệnh mạn tính của gan, rất nguy hiểm và ngày càng phổ biến hiện nay, nguyên nhân chính là do dùng quá nhiều rượu, bia, các chất chứa cồn và bị nhiễm các loại virus viêm gan, nguy hiểm nhất phải kể đến virus viêm gan B và C.

Bệnh xơ gan được chia làm 4 giai đoạn, tùy theo mức độ tiến triển của bệnh. Những người bị mắc bệnh xơ gan ở giai đoạn đầu có thể chữa trị được, khi bệnh đang phát triển ở giai đoạn 3 – xơ gan cổ trướng thì cực kỳ nguy hiểm, rất khó để phục hồi hoàn toàn.

4. Bệnh xơ gan có lây không? Con đường lây nhiễm?

Có nhiều nguyên nhân gây ra bệnh xơ gan,  do đó để xác định  bệnh xơ gan có lây không và mức độ lây truyền còn phụ thuộc vào từng nguyên nhân gây bệnh

Trường hợp, bệnh xơ gan gây ra bởi các chủng loại virus viêm gan thì nguy cơ lây nhiễm cho người khác là rất cao. Viêm gan có 5 loại chính A, B, C, D, E. Trong đó, virus viêm gan A và E lây qua đường tiêu hóa, virus B, C,D lây qua đường máu, qua các dụng cụ tiêm chích qua da. Đối với người bị nhiễm virus viêm gan B, còn có nguy cơ lây qua con đường quan hệ tình dục không an toàn hay từ mẹ sang con. Khi trong gia đình, có người thân bị nhiễm virus viêm gan, đầu tiên cần đưa đi khám bác sĩ, lưu ý dùng riêng các vật dụng cá nhân , đặc biệt là những vật dụng dính máu, tránh tiếp xúc với các vết thương hở của người bệnh để đề phòng lây nhiễm.

Nếu bệnh xơ gan gây ra bởi các nguyên nhân như rượu bia, thuốc lá , hoặc do các bệnh lý về tim, viêm ruột… thì không có khả năng lây truyền cho người khác. Trong trường hợp này những người thân, bạn bè không nên cách ly, ăn riêng, uống riêng với người bệnh khiến người bệnh dễ có suy nghĩ không tốt, ảnh hưởng xấu đến bệnh tật.

5. Các giai đoạn của bệnh xơ gan và cách điều trị bệnh

Xơ gan tự nó đã là giai đoạn muộn của tổn thương gan. Ở giai đoạn đầu của bệnh, gan sẽ tích đầy chất béo (gan nhiễm mỡ), sau đó có dấu hiệu viêm. Nếu ngay giai đoạn này, bệnh nhân không được điều trị đúng cách thì có thể dẫn đến sẹo (xơ hóa). Nếu phát hiện bệnh sớm thì vẫn có thể điều trị được.

Nếu xơ gan không được điều trị, thì lúc này, các mô sẹo đã hình thành và không thể lành lại được, nhưng bác sĩ vẫn có thể kìm hãm sự phát triển của mô sẹo. Tuy nhiên, khi xơ gan đã biến chứng thì phương pháp điều trị duy nhất là ghép gan.

Những giai đoạn tiến triển của xơ gan:

5.1. Giai đoạn 1

Giai đoạn 1 ( giai đoạn đầu) hay còn gọi là xơ gan còn bù, lúc này các tế bào gan bị tổn thương ở mức độ nhẹ, số lượng tế bào gan khỏe mạnh có thể bù trừ được với các tế bào gan bị tổn thương. Ở giai đoạn này, nếu được phát hiện và điều trị kịp thời thì hoàn toàn có thể chữa được. Một số triệu chứng có thể quan sát được ở giai đoạn này như:

• Chán ăn, ăn không tiêu, cảm giác đầy bụng, khó tiêu, rối loạn tiêu hóa
• Cơ thể suy nhược, uể oải, có thể sốt nhẹ về chiều tối
• Sụt cân
• Nước tiểu có màu vàng sẫm, vùng da ở lòng bàn tay, bàn chân hơi vàng
• Móng tay, móng chân có màu trăng hơn và khô hơn

Hầu hết các biểu hiện của bệnh xơ gan ở giai đoạn này chưa rõ ràng, do đó để có thể phát hiện kịp thời chúng ta cần thường xuyên khám sức khỏe định kỳ hay làm một số xét nghiệm chuyên khoa .

Việc phát hiện và điều trị sớm xơ gan giai đoạn đầu có ý nghĩa cực kỳ lớn trong việc ngăn chặn sợ phát triển của bệnh, khoảng 90% các chức năng gan sẽ được phục hồi trong giai đoạn nếu tuân thủ đúng phác đồ điều trị và hướng dẫn của các bác sĩ. Bên cạnh đó, người bệnh cần đặc biệt chú ý đến chế độ dinh dưỡng, nghỉ ngơi, sinh hoạt và làm việc hợp lý.

5.2. Giai đoạn 2

Giai đoạn 2 còn gọi là xơ gan cấp độ 2, ở giai đoạn này, các tế bào gan đã bị tổn thương nhiều và rõ ràng hơn, các mô sẹo xuất hiện nhiều hơn và dần dần chiếm chỗ của các tế bào gan khỏe mạnh. Lúc này các chức năng gan cũng suy yếu hơn, khả năng đào thải chất độc của gan kém hơn, các chất độc dốn ứ tại gan, gây ảnh hưởng đến các cơ quan khác trong cơ thể, làm rối loạn quá trình trao đổi chất.

Ngoài các triệu chứng tương tự như ở giai đoạn đầu, còn có hiện tượng vàng da, nổi mề đay. Khi phát hiện cơ thể xuất hiện những dấu hiệu trên, người bệnh cần đến ngay các cơ sở y tế để thăm khám và tiến hành điều trị.

Để quá trình điều trị xơ gan giai đoạn 2 có hiệu quả, cần tiến hành phân tích các xét nghiệm để xác định nguyên nhân gây bệnh và loại bỏ chúng. Đối với bệnh nhân bị xơ gan do bia rượu thì tuyệt đối cai rượu, bia thuốc lá… Đối với nguyên nhân do nhiễm virus thì cần đặc biệt chú ý điều trị viêm gan.

Bên cạnh đó, cần chú ý duy trì những thói quen tốt có lợi cho gan như vận động, thể dục thể thao, ăn uống, nghỉ ngơi hợp lý và khoa học để việc điều trị xơ gan giai đoạn 2 đạt hiệu quả. Việc phát hiện và chữa trị xơ gan giai đoạn 2 đặc biệt quan trọng, nhằm ngăn cản bệnh phát triển sang giai đoạn nguy hiểm hơn.

5.3. Giai đoạn 3

Ở giai đoạn này, các tế bào của gan đã bị tổn thương trầm trọng, các tế bào gan khỏe mạnh dần bị thay thế bởi các mô sẹo, làm các chức năng gan bị suy giảm. Giai đoạn này các diễn biến của bệnh khá nghiêm trọng, các triệu chứng xuất hiện rõ ràng hơn như vàng da toàn thân, bụng phình to và nôn mửa xuất hiện cả máu. Giai đoạn này, việc điều trị là khá khó khăn, khả năng khỏi bệnh hoàn toàn là rất ít, trừ trường hợp người bệnh tìm được lá gan phù hợp để tiến hành ghép gan, còn lại đa số người bệnh thường chỉ sống được từ 3-5 năm phụ thuộc vào chất lượng điều trị.

5.4. Giai đoạn 4

Ở giai đoạn cuối này hay được gọi là bệnh xơ gan cổ trướng. Gan hầu như đã bị tổn thương hoàn toàn, các chức năng của gan đã bị suy giảm nghiêm trọng kèm theo các triệu chứng rối loạn tiêu hóa, xuất huyết. Thông thường người bệnh được phát hiện ở giai đoạn này hầu như không có biện pháp điều trị hiệu quả. Các triệu chứng của xơ gan được thể hiện rõ ràng nhất như phù chi, sốt cao, viêm màng bụng, mệt mỏi về tinh thần và rất hay buồn ngủ.

6. Cách phát hiện bệnh xơ gan sớm như thế nào?

Có 3 phương pháp để phát hiện sớm bệnh xơ gan:

Thông qua các triệu chứng của bệnh: thông thường thì các triệu chứng ở giai đoạn đầu sẽ không rõ ràng, nhưng theo thời gian thì càng dễ phát hiện hơn như mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn, vàng da hoặc dễ bị chảy máu,sưng tay chân hoặc bầm tím. Ngoài ra người bệnh thường dễ gặp các vấn đề về trí nhớ và sự tập trung, một số khác còn có hiện tượng nôn ra máu, nước tiểu sẩm màu và hay sốt. Khi cơ thể có một trong số các biểu hiện trên thì chúng ta nên đi khám để phát hiện bệnh kịp thời và có phương pháp điều trị phù hợp

Thông qua nguyên nhân gây bệnh: đối với những người bị béo phì hay thường xuyên sử dụng bia rượu thì nên định kỳ đi khám sức khỏe để đảm bảo phát hiện kịp thời các vấn đề liên quan đến gan

Thông qua các xét nghiệm chuyên khoa: các xét nghiệm máu, xét nghiệm hình ảnh như siêu âm, CT hay phân tích mẫu sinh thiết gan thường mang lại kết quả có độ tin cậy cao.

Xem thêm: Top 5 loại thuốc, thực phẩm điều trị xơ gan tốt

7. Cách chăm sóc tốt cho người bị bệnh

Người bệnh xơ gan cần có chế độ chăm sóc đặc biệt, kể cả khi đang ở trong bệnh viện và sau khi xuất viện. Do đó, người nhà cần chú ý những điều sau:

Đảm bảo khẩu phần ăn đủ dinh dưỡng:

• Người bệnh gan kém ăn, do đó cần chế biến hợp khẩu vị và đảm bảo đủ chất dinh dưỡng. Lượng calo cần thiết khoảng từ 2.500 đến 3.000 kcalo/ngày (35-40 kcalo/kg/ngày).
• Cân bằng các chất dinh dưỡng: đạm (1,2-1,5g/kg/ngày), đường, vitamin, hạn chế mỡ, chỉ ăn nhạt nếu cơ thể có dấu hiệu phù nề.

• Tuyệt đối kiêng các chất kích thích, các chất cồn (bia rượu, cà phê, thuốc lá…).
• Nếu bệnh nhân bị xơ gan mất bù thì cần hạn chế đạm vì có nguy cơ hôn mê gan. Khi có dấu hiệu tiền hôn mê gan phải giảm lượng đạm trong khẩu phần thức ăn.
• Nếu bệnh nhân không ăn được lượng thức ăn đủ trong 1 bữa thì chia nhỏ bữa ăn ra thành nhiều bữa phụ trong ngày.
• Giữ gìn vệ sinh thân thể, miệng, mũi, tay sạch để phòng ngừa nhiễm khuẩn và tạo cảm giác ăn ngon. 

Nếu có dấu hiệu phù và cổ trướng thì cần để bệnh nhân nghỉ ngơi, giảm lượng muối trong khẩu phần ăn. Theo dõi sát nếu bệnh nhân xuất hiện các biến chứng chảy máu tiêu hóa, hôn mê gan. 

8. Cách phòng ngừa bệnh xơ gan cho người khỏe mạnh

• Thực hiện tiêm phòng văcxin viêm gan B tại các cơ sở y tế cho trẻ em và những người lớn chưa bị bệnh.
• Duy trì lối sống lành mạnh, cân bằng thời gian làm việc và nghỉ ngơi, không được lạm dụng rượu bia và các chất kích thích. 
• Tránh ăn thức ăn sống như gỏi cá, tiết canh…, nên ăn chín uống sôi và giữ vệ sinh cơ thể, nơi ở thật sạch để không bị nhiễm ký sinh trùng, vi khuẩn.
• Lựa chọn thực phẩm sạch, có nguồn gốc rõ ràng và an toàn để hạn chế nguy cơ nhiễm hóa chất, nhiễm độc kim loại… 
• Không dùng bất kỳ loại thuốc điều trị bệnh nào khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
• Đối với những người đã bị viêm gan B hoặc C mạn tính cần theo dõi định kỳ 3 hoặc 6 tháng một lần để phát hiện và điều trị sớm. Nếu ở giai đoạn này có sự chuẩn bị kỹ càng thì sẽ hạn chế tối đa nguy cơ tiến triển xơ gan, ung thư gan.
• Cần theo dõi sức khỏe định kỳ để phát hiện và điều trị sớm các bệnh lý gây viêm gan do các nguyên nhân khác như suy tim, tắc mật…

Lời kết

Xơ gan là giai đoạn nghiêm trọng khi gan đã bị tổn thương và có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng đối với sức khỏe. Một lối sống lành mạnh, khỏe khoắn, tập thể dục thường xuyên và chế độ dinh dưỡng cân bằng, hợp lý là chìa khóa giúp bạn chống lại mọi bệnh tật, giữ cho cơ thể trẻ trung và hạn chế tối đa bệnh tật.

Nếu bạn đang gặp tình trạng hay có các biểu hiện của vấn đề về gan, cần được tư vấn thì hãy liên hệ đến hotline 1900 7061 hoặc điền vào form bên dưới để được nghe các dược sĩ tư vấn MIỄN PHÍ.

Xem thêm bài viết có nội dung liên quan:

Top 6 loại thuốc bổ gan, mát gan, giải độc gan tốt nhất

Uống thuốc bổ gan như thế nào mới đúng cách và hiệu quả?