Rau tàu bay và bài thuốc hỗ trợ bệnh phì đại tuyến tiền liệt

Rau tàu bay được biết đến là một loại rau mọc dại, phân bố khắp các địa phương ở lãnh thổ Việt Nam. Chúng ta có thể bắt gặp loại rau này ở khắp nơi từ vùng núi đến các vùng đồng bằng. 

1. Giới thiệu về cây rau tàu bay

Rau tàu bay hay còn được biết đến với những tên gọi khác như cây kim thất, cây ngải rét, cây cỏ cháy, hay như dân tộc Kho gọi là Sra tây, dân tộc Tày gọi là Lảo lộc. Cái tên rau tàu bay không rõ bắt nguồn từ đâu hay từ khi nào.

Theo như lời kể lại của các cựu chiến binh thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, bộ đội của chúng ta phải ẩn nấp trong rừng một thời gian rất dài, thiếu thốn rất nhiều về lương thực nên phải hái rau rừng để ăn và loại rau phổ biến là rau tàu bay. Ngày ngày đối mặt với máy bay địch nên các chiến sĩ khi đó đã gọi là rau tàu bay.

Rau tàu bay là một loại cây thuộc họ Cúc (Astereceae), tên khoa học là Crassocephalum crepidioides Benth. hoặc Gynura crepidiodes Benth. Cây này có nguồn gốc từ châu Phi và Madagasca – nơi khí hậu nhiệt đới, nóng ẩm. Sau này, chúng phát tán đến rất nhiều vùng nhiệt đới khác, đặc biệt là khu vực Nam Á, Đông Nam Á và thậm chí cả châu Đại Dương. 

Rau tàu bay là một loại cây thân thảo, mọng nước, thân có rãnh rất rõ, thân mập, hình trụ, cao khoảng 0,4 đến 1m. Lá cây to, bản lá rộng, dài, hai mặt có lông, mép lá nhiều răng cưa, gần cuống lá có xẻ thùy sâu. Rễ là rễ cọc, có màu trắng hoặc nâu. Hoa mọc thành cụm dày ở đầu, có màu hồng nhạt tới màu nâu, khi già, các nhụy hoa khô lại thành những túm bông nhỏ, nhẹ, dễ phát tán trong không khí, đem hạt cây đến những vùng khác.

Đó chính là lí do cây tàu bay có thể mọc dại ở khắp nơi, đặc biệt là những vùng đất ẩm, có nhiều ánh sáng, các vùng nương rẫy, ven đường đồi, khe suối, bìa rừng,…. Cây ra hoa quả vào mùa xuân và mùa hạ trong năm.

Thành phần chủ yếu của rau tàu bay là nước, chiếm khoảng hơn 90%, ngoài ra là các thành phần khác như protein, glucid, cellulose, khoáng chất như calci, caroten, vitamin C,… Bộ phận dùng của cây là ngọn non và lá là chủ yếu.

2. Rau tàu bay có tác dụng gì?

2.1. Dùng làm rau

Như đã nhắc đến ở trên, rau tàu bay có thể dùng như một loại rau trong ăn uống hàng ngày. Rau này có mùi đặc trưng, nhưng vì mọc nhiều ở vùng núi nên ta có thể ít thấy mọi người ăn loại rau này. Rau tàu bay có nhiều cách chế biến khác nhau như luộc, xào, nấu canh, làm nộm, muối dưa hay dùng để ăn sống. Khi luộc có vị hơi đắng, khi nấu canh có thể để lắng rồi gạn bỏ phần dầu phía trên rồi nêm nếm gia vị bình thường, cách này giúp loại bớt mùi hắc đặc trưng mà một số người không thích của loại rau này. 

Xét về giá trị dinh dưỡng, rau tàu bay có chứa các vitamin, các chất chống oxy hóa, giàu chất xơ và không có độc. Khi dùng nên kết hợp với một số gia vị có tính acid như nước mắm chanh, giấm để làm toan hóa rau nhằm tăng hấp thụ sắt, do trong rau có một lượng sắt nhỏ.

2.2. Dùng trong chăn nuôi, nông nghiệp

Rau tàu bay có mùi đặc trưng, không phải ai cũng thích và hiện nay, có nhiều lựa chọn cho bữa ăn hàng ngày hơn, nên rau tàu bay ít được sử dụng làm món ăn hàng ngày. Mọc dại nhiều nên rau tàu bay được người dân hái về làm thức ăn cho gia cầm hay ủ làm phân xanh. Ngoài ra, có một số nơi dùng rau tàu bay để thu thập các loại mọt trưởng thành bằng phương pháp bẫy thực vật, dùng trong các đồn điền trồng chuối.

2.3. Dùng làm thuốc

Họ Cúc (Asteraceae) là một họ với số lượng loài rất lớn, khoảng hơn 32000 loài được biết đến, có nhiều loại cây cung cấp các sản phẩm thân quen như dầu ăn, rau ăn lá làm thực phẩm, làm các loại trà thảo mộc, hay trồng làm cây cảnh. Không những thế, có nhiều cây được sử dụng rộng rãi trong y học cổ truyền như cây bồ công anh, cây sài hồ nam, bạch giới tử, … và rau tàu bay cũng là một ví dụ.

Theo kinh nghiệm dân gian, rau tàu bay tương đối lành tính, là một vị thuốc quý có nhiều tác dụng đối với những bệnh thường gặp. Một số công dụng cụ thể của rau tàu bay có thể kể đến:

• Kháng viêm, cầm máu, sát trùng vết thương
• Hỗ trợ điều trị các vết thương do rắn cắn, rết, vết côn trùng cắn (dùng lá tươi nhai hoặc giã nát đắp lên vết cắn)
• Hỗ trợ trong điều trị bệnh bướu cổ
• Trị cảm sốt, giải độc gan, bảo vệ tế bào gan, làm mát cơ thể
• Trị tiêu chảy, đau bụng lỵ
• Hỗ trợ điều trị bệnh u xơ tuyến tiền liệt 
• Đối với phụ nữ mới sinh, rau tàu bay có nhiều tác dụng như: giúp tăng tiết sữa mẹ, giảm đau xương khớp sau khi sinh, kháng viêm ngăn ngừa viêm nhiễm vùng kín, tăng khả năng hấp thu dinh dưỡng ở mẹ nhờ thúc đẩy quá trình trao đổi chất.

Gần đây, có nhiều nghiên cứu cho thấy cây rau tàu bay còn có những tác dụng đáng chú ý khác, gồm:

• Có khả năng chống khối u
• Tác dụng kháng khuẩn (thử nghiệm hiệu quả với ba chủng vi khuẩn thường gặp S. aureus, K. pneumonia, E. coli)
• Phòng chống bệnh đái tháo đường và bảo vệ tế bào β (tác dụng này có thể tìm thấy ở những thực vật có chứa chất chống oxy hóa như phenol hay flavonoid. Người ta đã thử nghiệm và cho thấy dịch chiết của rau tàu bay có hoạt tính này)
• Có tác dụng tẩy giun, sán (nghiên cứu trong vô hình in vitro, cho thấy tác dụng tẩy giun sán này phụ thuộc vào nồng độ dịch chiết, có thể do trong dịch chiết có chứa saponin, flavonoid hoặc tanin)
• Bổ sung các chất chống oxy hóa (Năm 2005, hai nhà nghiên cứu người Nhật Bản cùng các đồng nghiệp cho biết trong cây rau tàu bay có chứa một số chất chống oxy hóa tế bào, giúp bảo vệ các tế bào gan thông qua việc thử nghiệm trên chuột bạch thành công).

3. Rau tàu bay có chữa được bệnh phì đại tuyến tiền liệt hay không?

Phì đại tuyến tiền liệt hay được biết đến với tên gọi khác là u xơ tuyến tiền liệt. Đây là một bệnh xảy ra ở đa số nam giới trung niên. Một số thống kê cho biết, khoảng 60% đàn ông Việt Nam trên 60 tuổi đều mắc bệnh phì đại tuyến tiền liệt.

Tuyến tiền liệt phát triển là điều tất yếu ở nam giới, nhưng trong trường hợp kích thước tuyến tiền liệt phát triển quá mức, làm chèn vào các cơ quan xung quanh, đặc biệt là niệu đạo, bàng quang gây khó chịu cho người bệnh. Người mắc bệnh phì đại tuyến tiền liệt thường có các triệu chứng như tiểu khó, tiểu không hết, đi tiểu nhiều lần, mệt mỏi, … tất cả những điều này làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh rất nhiều. 

Hiện nay có nhiều loại thuốc điều trị phì đại tuyến tiền liệt với công dụng chủ yếu là làm giảm các triệu chứng thông qua việc làm giảm quá trình phát triển quá mức của tuyến tiền liệt. Tuy nhiên, các loại thuốc tây này có những tác dụng phụ nhất định, kể đến như đau đầu, chóng mặt, lơ mơ, giảm ham muốn tình dục, …

Có một cách khác để giảm triệu chứng của bệnh u xơ tuyến tiền liệt là sử dụng các bài thuốc y học cổ truyền, các bài thuốc bài thuốc nam chữa ung thư tuyến tiền liệt này có khả năng cải thiện tình trạng bệnh mà lại ít ghi nhận các tác dụng phụ đi kèm. Bài thuốc sử dụng rau tàu bay kết hợp cùng các loại cây khác được ghi nhận có thể làm giảm các triệu chứng do bệnh này gây ra như: đi tiểu nhiều lần, tiểu buốt, khó tiểu, …

Việc sử dụng các bài thuốc theo phương pháp y học cổ truyền thường cần thời gian dài để có thể phát huy tác dụng. Chính vì thế, bệnh nhân cần kiên trì để có thể thấy được hiệu quả của bài thuốc đem lại.

Cùng lắng nghe Dược sĩ tư vấn miễn phí về cách sử dụng dược liệu rau tàu bay hiệu quả ngay bây giờ bằng cách ấn liên hệ tư vấn:

4. Các bài thuốc hỗ trợ chữa bệnh từ rau tàu bay

4.1. Bài thuốc hỗ trợ phì đại tuyến tiền liệt

Nguyên liệu cần chuẩn bị:

• Rau tàu bay khô: 30 gam
• Náng hoa trắng: 10 -15 gam

Thực hiện: Chuẩn bị ấm sắc thuốc và nước sạch, cho các nguyên liệu đã chuẩn bị vào ấm, sắc cùng ba bát nước con. Khi nước sôi thì để lửa liu riu đến khi còn khoảng 1 bát nước con thì chắt ra. Tiếp tục sắc lần thứ 2 và lần thứ 3 với lượng nước giống lần 1. Trộn đều ba bát con nước sau 3 lần sắc với nhau, chia làm 3 lần uống trong ngày. Mỗi ngày uống một thang như vậy, nên uống sau bữa ăn.

4.2. Hỗ trợ điều trị bướu cổ

Nguyên liệu cần chuẩn bị:

• Rau tàu bay: 30 gam
• Cây xạ đen: 30 gam

Thực hiện: Cho các nguyên liệu đã chuẩn bị cùng 1,5 lít nước sạch vào ấm sắc. Đun đến khi sôi thì giảm lửa liu riu, cho đến khi còn khoảng 1 lít nước thì tắt bếp. Lượng nước sắc được dùng trong một ngày, chia làm ba lần uống.

4.3. Trị vết thương do côn trùng hoặc rắn cắn

Trong trường hợp bị côn trùng cắn, lấy lá rau tàu bay tươi rửa sạch, có thể rửa bằng nước muối, sau đó đem giã nát rối đắp lên vùng bị cắn. 

Trường hợp cần cầm máu hay dùng giảm đau nhức xương khớp ta cũng làm tương tự với vùng bị tổn thương.

Nếu bị rắn cắn cần xử lý nhanh, lấy ngay lá tươi vò hoặc nhai nát đắp lên vùng bị rắn cắn.

4.4. Hạ sốt

Chuẩn bị khoảng 20 gam ra tàu bay khô, sắc với nước uống, dùng liên tục khoảng 2 – 3 ngày để thấy các triệu chứng sốt giảm đi đáng kể.

5. Những lưu ý khi sử dụng rau tàu bay

Trong rau tàu bay có hàm lượng nhỏ sắt, có ý kiến cho rằng việc sử dụng quá nhiều có thể dẫn đến sỏi thận. Tuy nhiên, vẫn chưa có nghiên cứu rõ ràng cho vấn đề này.

Bài thuốc điều trị u xơ tuyến tiền liệt của rau tàu bay khá hay, tuy hiện chưa có nhiều nghiên cứu cũng như ứng dụng vào các sản phẩm chăm sóc sức khỏe. 

Rau tàu bay có nhiều tác dụng, tuy nhiên cần biết sử dụng đúng cách để đạt được hiệu quả tốt nhất. Các bài thuốc dân gian có tính chất tham khảo và đa số từ xưa truyền lại. Trước khi quyết định sử dụng, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc những người có chuyên môn để được tư vấn kĩ càng hơn.

Lời kết

Bài viết trên đã cung cấp sơ lược thông tin về rau tàu bay cũng như các tác dụng hữu ích của loại rau này. Hãy sử dụng các bài thuốc y học cổ truyền với những hiểu biết rõ ràng cũng như có nguồn tư vấn chính xác để có một sức khỏe tốt, một cuộc sống chất lượng.

Nếu có bất kỳ thắc mắc về rau tàu bay trị phì đại tuyến tiền liệt hay các vấn đề sức khỏe nào khác, bạn có thể liên hệ đến liên hệ đến hotline 1900 7061 hoặc điền vào form bên dưới để được nghe các dược sĩ tư vấn MIỄN PHÍ.