Hội chứng tiền kinh nguyệt: Nguyên do đâu và cách cải thiện

Chu kỳ kinh nguyệt lý tưởng của phụ nữ là 28 ngày kể từ ngày đầu tiên của một chu kỳ có kinh đến ngày đầu tiên của chu kỳ tiếp theo. Sẽ không có gì nếu mọi chuyện diễn ra thoải mái và bình thường, đa số khi chuẩn bị vào chu kỳ kinh các chị em đều phải chịu đựng sự đau đớn, mệt mỏi từ hội chứng tiền kinh nguyệt.

1. Hội chứng tiền kinh nguyệt hay PMS là gì?

Hội chứng này thường xuất hiện khi phụ nữ chuẩn bị bước vào chu kỳ kinh nguyệt. Nó là hàng loạt các triệu chứng ảnh hưởng cả về thể chất và tâm lý mà đa phần phụ nữ sẽ phải gặp trong một hoặc hai tuần trước khi bước vào thời kỳ kinh nguyệt.

Trạng thái nhức đầu, đau bụng dưới, đau lưng, chuột rút, tức ngực, mặt nổi mụn khó chịu trong người và thay đổi tâm lý cảm xúc là một trong những triệu chứng PMS phổ biến nhất ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của họ. Các triệu chứng PMS nghiêm trọng quá mức có thể là một dấu hiệu của rối loạn khí sắc tiền kinh nguyệt.

2. Nguyên nhân của hội chứng tiền kinh nguyệt

Theo nghiên cứu chung, hơn 90% phụ nữ có hội chứng này tùy vào mức độ nặng hay nhẹ, nguyên nhân dẫn đến hội chứng PMS vẫn chưa xác định rõ tuy nhiên có thể nói có 2 yếu tố chính gây nên hội chứng này.

2.1. Do nội tiết tố là nguyên nhân gây nên tình trạng hội chứng tiền kinh nguyệt

Vì các triệu chứng này thường xảy ra từ 1-2 tuần trước khi có kinh và lặp đi lặp lại  theo từng tháng theo chu kỳ nên người ta nghĩ rằng do sự thay đổi các yếu tố nội tiết tố nữ (Estrogen, Progesteron, Serotonin) và thiếu magie B6 gây nên các hội chứng trước kỳ kinh nguyệt. Ngoài ra còn do tác động thay đổi về các hóa chất có trong não bộ (serotonin). Vì không cung cấp đủ lượng serotonin có thể góp phần gây rối loạn cảm xúc hay trầm cảm tiền kinh nguyệt, cùng với đó là các triệu chứng như mất ngủ, mệt mỏi, căng tức vùng ngực, thay đổi khẩu vị và thèm ăn.

2.2. Do ăn uống không khoa học

Việc ăn uống không khoa học, không điều độ và không cung cấp đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể,thiếu hụt vitamin và khoáng chất  làm mất tính cân bằng. Thường xuyên sử dụng các chất kích thích chứa cồn hay cafein cũng có thể là một trong những nguyên nhân làm chứng tiền kinh nguyệt trở nên nghiêm trọng hơn. Những người có hội chứng này thường tâm lý lên xuống thất thường, họ dễ cáu gắt và không muốn tiếp xúc với nhiều người, thiếu sự tập trung và nhanh quên…

Đôi khi một số người có triệu chứng nhẹ và rất khó thấy, nhưng đối với một số người lại thể hiện rất rõ ràng và nghiêm trọng hơn. Hội chứng tiền kinh nguyệt là tình trạng rất phổ biến mà bất cứ một người phụ nữ nào cũng có thể mắc phải. Nhưng  theo ghi nhận thực tế thì phụ nữ trong độ tuổi từ 20 – 40 đa phần sẽ có các triệu chứng nghiêm trọng hơn ở những người ngoài 40 tuổi trở lên.

2.3. Do yếu tố di truyền

Có thể các hội chứng này bắt nguồn từ yếu tố di truyền hay những người có tâm thần bất ổn, tiền sử về bệnh trầm cảm rối loạn cảm xúc thì sẽ có khả năng cao mắc chứng này. Tuy nhiên tình trạng này có thể cải thiện bằng cách thay đổi chế độ ăn hằng ngày một cách khoa học và hợp lý, cung cấp đủ lượng dinh dưỡng cần thiết cho một cơ thể khỏe mạnh.

Xem thêm: Ra kinh nguyệt màu đen có nguy hiểm không? nguyên nhân là gì?

3. Các triệu chứng hội chứng tiền kinh nguyệt (PMS)

Bạn có thể gặp các triệu chứng về thể chất, chẳng hạn như đầy hơi hoặc khó chịu hoặc các triệu chứng về cảm xúc, chẳng hạn như buồn bã hoặc cả hai. Các triệu chứng của bạn cũng có thể thay đổi trong suốt cuộc đời của bạn.

Các triệu chứng thể chất của PMS có thể bao gồm: 

• Ngực sưng hoặc mềm
• Táo bón  hoặc tiêu chảy
• Đầy hơi hoặc cảm giác có hơi
• Chuột rút
• Nhức đầu hoặc đau lưng
• Vụng về
• Khả năng chịu đựng tiếng ồn hoặc ánh sáng thấp hơn bình thường

Các triệu chứng về cảm xúc hoặc tâm thần của PMS bao gồm:

• Hành vi khó chịu hoặc thù ghét
• Cảm thấy mệt
• Những vấn đề về giấc ngủ (ngủ quá nhiều hoặc quá ít)
• Thay đổi cảm giác thèm ăn
• Khó tập trung hoặc trí nhớ
• Căng thẳng hoặc lo lắng
• Trầm cảm, cảm xúc không tốt
• Tâm trạng lâng lâng
• Ít quan tâm đến tình dục

4. Chẩn đoán hội chứng tiền kinh nguyệt như thế nào?

• Đối với PMS, đánh giá của bác sĩ
• Đối với rối loạn khó thở tiền kinh nguyệt, hướng dẫn cụ thể

Chẩn đoán PMS dựa trên các triệu chứng. Để xác định PMS, các bác sĩ yêu cầu một phụ nữ ghi chép hàng ngày về các triệu chứng của cô ấy. Hồ sơ này giúp người phụ nữ nhận thức được những thay đổi trong cơ thể và tâm trạng của mình, đồng thời giúp các bác sĩ xác định bất kỳ triệu chứng thường xuyên nào và xác định phương pháp điều trị nào là tốt nhất.

Nếu phụ nữ có các triệu chứng trầm cảm , họ có thể được làm các xét nghiệm tiêu chuẩn hóa về trầm cảm hoặc được giới thiệu đến bác sĩ chăm sóc sức khỏe tâm thần. Tuy nhiên, bác sĩ thường có thể phân biệt hội chứng tiền kinh nguyệt hoặc rối loạn tiền kinh nguyệt với rối loạn tâm trạng dựa trên các yếu tố như thời gian xuất hiện các triệu chứng. Nếu các triệu chứng biến mất ngay sau khi chu kỳ kinh nguyệt bắt đầu, chúng có thể là do hội chứng tiền kinh nguyệt hoặc rối loạn tiền kinh nguyệt.

Rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt: Rối loạn tiền kinh nguyệt không thể được chẩn đoán cho đến khi một phụ nữ ghi nhận các triệu chứng của mình trong ít nhất hai chu kỳ kinh nguyệt. Các bác sĩ căn cứ vào chẩn đoán để hướng dẫn cụ thể. Các hướng dẫn nêu rõ rằng phụ nữ phải có tổng cộng ít nhất năm trong số các triệu chứng thường xảy ra ở phụ nữ mắc hội chứng tiền kinh nguyệt (với ít nhất một từ mỗi trong số hai danh sách dưới đây).

Các triệu chứng phải bao gồm ít nhất một trong những điều sau:

• Có tâm trạng thay đổi (ví dụ: đột nhiên cảm thấy buồn và rơi nước mắt)
• Rất cáu kỉnh, tức giận hoặc có nhiều xung đột với người khác
• Cảm thấy rất chán nản hoặc tuyệt vọng hoặc rất tự phê bình về bản thân
• Cảm thấy lo lắng, căng thẳng 
• Không còn hứng thú với các hoạt động thông thường
• Khó tập trung
• Năng lượng thấp hoặc mệt mỏi
• Những thay đổi đáng chú ý về cảm giác thèm ăn, ăn quá nhiều hoặc thèm ăn cụ thể
• Có vấn đề về giấc ngủ (khó đi vào giấc ngủ hoặc ngủ quá nhiều)
• Cảm giác bị choáng ngợp hoặc không thể kiểm soát
• Các triệu chứng thể chất thường xảy ra ở phụ nữ bị PMS (chẳng hạn như ngực căng)

Ngoài ra, các triệu chứng phải xảy ra trong hầu hết 12 tháng trước đó và chúng phải đủ nghiêm trọng để cản trở các hoạt động và chức năng hàng ngày.

5. Thuốc điều trị PMS

Dùng thuốc chống viêm không steroid (NSAID) có thể giúp giảm đau đầu, đau do chuột rút ở bụng và đau khớp. Để giảm cường độ đau đầu hoặc chuột rút, phụ nữ có thể bắt đầu dùng NSAID vài ngày trước khi bắt đầu có kinh.

Liệu pháp hormone có thể hữu ích. Các nhóm thuốc sau:

• Thuốc tránh thai
• Thuốc đặt âm đạo progesterone
• Thuốc progesterone
• Tiêm progestin tác dụng kéo dài (một dạng tổng hợp của hormone nữ progesterone ) mỗi 2 hoặc 3 tháng

Thuốc tránh thai đường uống làm cho chu kỳ kinh nguyệt ngắn hơn hoặc tăng khoảng cách giữa các kỳ kinh lên đến 3 tháng có thể giúp ích cho một số phụ nữ.

Những phụ nữ có các triệu chứng PMS nghiêm trọng hơn hoặc rối loạn tiền kinh nguyệt có thể được hưởng lợi từ việc dùng thuốc chống trầm cảm như citalopram, fluoxetine, paroxetine hoặc sertraline . Những loại thuốc này được sử dụng để ngăn ngừa các triệu chứng và để có hiệu quả, chúng nên được dùng hàng ngày trước khi các triệu chứng bắt đầu hoặc, đối với một số phụ nữ mắc hội chứng tiền kinh nguyệt, dùng hàng ngày trong 2 tuần trước khi kỳ kinh nguyệt bắt đầu. Dùng những loại thuốc này sau khi các triệu chứng bắt đầu thường không làm giảm các triệu chứng.

Những loại thuốc này có hiệu quả nhất trong việc giảm cáu kỉnh, trầm cảm và một số triệu chứng khác của PMS. Brexanolone, được tiêm tĩnh mạch, hiện có sẵn để điều trị đặc biệt chứng trầm cảm sau sinh, và có thể đặc biệt hữu ích nếu thuốc uống không hiệu quả.

Nếu vấn đề giữ nước, bác sĩ có thể kê đơn thuốc lợi tiểu spironolactone (giúp thận loại bỏ muối và nước ra khỏi cơ thể).

Các bác sĩ có thể yêu cầu một phụ nữ tiếp tục ghi chép các triệu chứng của cô ấy để họ có thể đánh giá hiệu quả của việc điều trị PMS.

Đối với những phụ nữ bị rối loạn tiền kinh nguyệt kéo dài bất chấp các phương pháp điều trị khác, chất chủ vận hormone giải phóng gonadotropin (GnRH) (chẳng hạn như leuprolide hoặc goserelin ), được sử dụng qua đường tiêm, có thể giúp làm giảm các triệu chứng. Chất chủ vận GnRH là một dạng tổng hợp của một loại hormone do cơ thể sản xuất. Chất chủ vận GnRH làm cho buồng trứng sản xuất ít estrogen và progesterone hơn.

Do đó, chúng giúp kiểm soát sự dao động nhanh chóng của nồng độ hormone xảy ra trước kỳ kinh nguyệt và góp phần gây ra các triệu chứng. Phụ nữ cũng thường được cung cấp estrogen cùng với progestin, dùng với liều lượng thấp bằng đường uống hoặc miếng dán.

6. Cách làm giảm hội chứng tiền kinh nguyệt

6.1. Chế độ ăn uống khoa học

Đa dạng hóa thực đơn hằng ngày bằng thực phẩm giàu Carbohydrate phức hợp thường có trong thực phẩm làm từ ngũ cốc nguyên hạt (bánh mì, mì ống, lúa mạch, gạo nâu, hạt ngũ cốc), thức ăn chứa nhiều canxi, giảm lượng chất béo và muối trong khẩu phần ăn.

Luôn giữ lượng đường trong máu ở mức ổn định cũng là một cách tốt để giảm đi các triệu chứng PMS. Đặc biệt là có thói quen uống nhiều nước khoảng 2l mỗi ngày sẽ giảm triệu chứng bụng đầy hơi.

6.2. Ngủ đủ giấc

Ngủ đủ giấc 6-8 tiếng một ngày, ngủ đủ giấc giúp phụ nữ chống lại cơn đau bụng tiền kinh, giải tỏa được căng thẳng và mệt mỏi sau quá trình học tập và làm việc.

6.3. Thường xuyên tập thể dục giúp giảm hội chứng tiền kinh nguyệt

Biết cách kiểm soát căng thẳng và kết hợp sử dụng các bài tập thư giãn, thể dục thể thao lành mạnh chẳng hạn như hít thở sâu, đi bộ nhẹ nhàng, yoga, thể dục nhịp điệu hoặc thiền định có thể giúp điều chỉnh sự mất cân bằng cảm xúc do PMS. Khi bắt đầu thấy xuất hiện các dấu hiệu của hội chứng tiền kinh nguyệt các chị em phụ nữ có thể vận động như đi bộ, đạp xe, bơi lội… để não tăng sản xuất chất endorphins có tác dụng giảm đau, tăng cảm giác thích thú, lạc quan vui vẻ.

Thường xuyên gặp gỡ bạn bè để cùng nhau trò chuyện, tán gẫu giải tỏa tất cả stress.

6.4. Tránh xa chất kích thích

Tránh xa các chất kích thích có hại cho sức khỏe như rượu bia, thuốc lá,… gây rối loạn thần kinh não bộ ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt.

Bên cạnh đó còn có thể kiểm soát hội chứng tiền kinh nguyệt qua việc sử dụng thuốc như thuốc giảm đau, thuốc chống viêm không steroid, có thể làm giảm đau chuột rút, đau đầu và đau cơ… nhưng trước khi sử dụng cần phải qua chỉ dẫn của bác sĩ tư vấn bởi nếu dùng không đúng hoặc quá liều có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người sử dụng. Nếu rơi vào tình trạng rối loạn tâm lý cần nói chuyện với bác sĩ về tình trạng của mình để có thể kê đơn thuốc để giảm trầm cảm, lo lắng hoặc các triệu chứng liên quan.

Lời kết

Tóm lại hội chứng PMS rất phổ biến ở hầu hết các chị em phụ nữ, nó có thể nặng hoặc nhẹ tùy thuộc vào mỗi người mà mức độ diễn biến sẽ khác nhau. Tuy nó không gây nguy hiểm nhưng khi các triệu chứng tiến triển quá mức ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống thì hãy đến gặp bác sĩ tư vấn để có một sức khỏe tốt nhất.

Xem thêm bài viết có nội dung liên quan:

Kinh nguyệt không đều: nguyên nhân và biện pháp phòng ngừa hiệu quả

Thuốc điều hòa kinh nguyệt tốt, an toàn cho chị em phụ nữ