U xơ tuyến tiền liệt là gì? Nguyên nhân và cách điều trị

U xơ tuyến tiền liệt hay còn biết đến với tên gọi khác đó là tăng sản lành tính tuyến tiền liệt, hay phì đại tuyến tiền liệt. Đây là một tình trạng phố biến xảy ra khi nam giới bước sang tuổi trung niên. Tuyến tiền liệt phì đại có thể gây ra các triệu chứng tiết niệu khó chịu, chẳng hạn như khiến cho bệnh nhân khó đi tiểu hoặc đi tiểu nhiều lần. Đôi khi, nó cũng có thể gây ra các vấn đề ảnh hưởng tới các cơ quan xung quanh như: bàng quang, thận,…

1. U xơ tuyến tiền liệt là gì?

1.1. Tuyến tiền liệt là gì?

Tuyến tiền liệt là một phần nhỏ của hệ thống cơ quan sinh sản ở nam giới. Nó được cho là có hình dạng và kích thước của một quả óc chó. Tuyến tiền liệt nằm dưới bàng quang và phía trước trực tràng của nam giới. Nó bao quanh một phần của niệu đạo – ống dẫn nước tiểu từ bàng quang đi ra ngoài. Tuyến tiền liệt có vai trò tạo ra một số chất lỏng trong tinh dịch, vận chuyển tinh trùng. Khi già đi, tuyến tiền liệt có thể trở nên lớn hơn, đó là một hoạt động bình thường của quá trình lão hóa đối với hầu hết đàn ông.

1.2. U xơ tuyến tiền liệt

U xơ tuyến tiền liệt là thuật ngữ y tế, dùng để mô tả sự phì đại của tuyến tiền liệt ở nam giới khi tuổi dần cao. Khi người đàn ông bước vào tuổi 40, kích thước tuyến tiền liệt từ một quả óc chó có thể lớn dần thành kích thước của một quả mơ. Và khi sang tuổi 60, nó có thể có kích thước của một quả chanh. Sự phì đại này khiến tuyến tiền liệt chèn ép vào niệu đạo, gây ra những khó khăn nhất định.

2. Triệu chứng của bệnh u xơ tuyến tiền liệt

Khi tuyến tiền liệt lớn dần lên, nó bắt đầu chèn ép vào các cơ quan xung quanh, đặc biệt là niệu đạo – cơ quan đi qua nó. Điều này gây ra các triệu chứng khác nhau ảnh hưởng tới khả năng đi tiểu cũng như lưu lượng nước tiểu của bệnh nhân, có thể kể đến:

• Khó đi tiểu tiện.
• Đi tiểu ngắt quãng, tiểu không hết.
• Dòng nước tiểu yếu hoặc chậm.

Việc chèn ép vào niệu đạo gián tiếp gây áp lực lên bàng quang, bàng quang phải làm việc nhiều hơn để có thể đẩy nước tiểu ra ngoài. Theo thời gian, bàng quang trở nên yếu dần đi, việc đẩy nước tiểu đi cũng trở nên khó khăn hơn bình thường, một số triệu chứng bệnh nhân có thể gặp phải như:

• Đi tiểu thường xuyên, khoảng 8-10 lần một ngày hoặc hơn (so với người bình thường đi tiểu từ 6 – 7 lần một ngày)
• Bệnh nhân có cảm giác muốn đi tiểu ngay sau khi mới đi tiểu được vài phút.
• Tiểu đêm, thức giấc nhiều lần trong đêm để đi tiểu.
• Không kiểm soát được nhu cầu đi tiểu, chảy nước tiểu.
• Đi tiểu gấp.
• Căng bàng quang khi đi tiểu.
• Nghiêm trọng hơn có thể gây sỏi bàng quang, tổn thương thận,…

3. Nguyên nhân gây bệnh u xơ tiền liệt tuyến

Nguyên nhân của u xơ tiền liệt tuyến hiện nay vẫn chưa được biết chính xác, nhưng nó được cho là có liên quan đến những thay đổi nội tiết tố khi người nam giới già đi. Sự mất cân bằng hormon trong cơ thể khi già đi có thể khiên tuyến tiền liệt tăng sinh về kích cỡ.

Một số yếu tố nguy cơ có thể làm tăng khả năng mắc u xơ tuyến tiền liệt bao gồm:

Tuổi tác: Thông thường, bệnh nhân được chẩn đoán mắc u xơ tiền liệt tuyến khi có độ tuổi từ 40 tuổi. Tuổi càng cao, tỉ lệ mắc bệnh càng cao. Thời điểm các u xơ bắt đầu hình thành, khoảng 40 tuổi, các triệu chứng là chưa rõ rệt và thường không gây khó chịu cho người bệnh. Dần dần, lớn tuổi hơn, các u xơ tiến triển và xuất hiện những triệu chứng đường tiểu như tiểu đêm, đi tiểu nhiều lần,…

Yếu tố di truyền: Các nghiên cứu đã cho thấy tỉ lệ mắc bệnh u xơ tuyến tiền liệt có sự khác nhau ở các chủng tộc khác nhau, ví dụ người da đen ở châu Phi có tỷ lệ mắc u xơ tuyến tiền liệt thấp hơn người châu Mỹ da trắng. U xơ tuyến tiền liệt có liên quan đến yếu tố di truyền, nếu trong gia đình có bố hoặc anh em trai mắc bệnh này, người con trai còn lại sẽ có khả năng cao cũng sẽ bị u xơ tuyến tiền liệt.

Chế độ sinh hoạt: Một số thói quen sinh hoạt làm tăng khả năng mắc bệnh:

• Thói quen hút thuốc lá, uống nhiều bia rượu có khả năng làm tăng nguy cơ bị u xơ tuyến tiền liệt.
• Uống quá ít nước.
• Ăn ít gạo, ít rau xanh, ăn quá nhiều các loại mì, sữa, các loại thực phẩm nhiều dầu mỡ.
• Quan hệ tình dục quá nhiều hoặc không quan hệ tình dục.

Các bệnh lý có liên quan: Người béo phì nếu bị u xơ tuyến tiền liệt sẽ có những triệu chứng đường tiểu nặng hơn người khác. Người có sẵn các bệnh liên quan đến đường tiết niệu như: nhiễm trùng đường tiểu, viêm bàng quang,… khi bị u xơ tuyến tiền liệt sẽ làm nặng thêm các triệu chứng của bệnh.

4. Đối tượng dễ bị u xơ tuyến tiền liệt

U xơ tuyến tiền liệt là một bệnh tương đối phổ biến và chúng ta không thể hoàn toàn ngăn ngừa được. U xơ tuyến tiền liệt ở nữ có thể xảy ra, nhưng phần lớn bệnh gặp ở nam giới. Người đàn ông khi già đi hoặc trong gia đình có người có tiền sử mắc u xơ tuyến tiền liệt có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh này.

Một số thống kê cho biết:

• Khoảng 90% đàn ông trên 85 tuổi sẽ mắc u xơ tuyến tiền liệt.
• Khoảng 30% đàn ông gặp phải những triệu chứng khó chịu do u xơ tuyến tiền liệt gây ra.
• Ở Việt Nam, tỉ lệ mắc u xơ tuyến tiền liệt ở người trên 60 tuổi chiếm khoảng 60%.

5. U xơ tuyến tiền liệt có nguy hiểm không?

Nhiều người lo lắng khi cho rằng tuyến tiền liệt tăng kích thước là dấu hiệu của ung thư tuyến tiền liệt. Nhưng thực tế, đây là hai bệnh hoàn toàn khác nhau. Quá trình tăng sinh tuyến tiền liệt xảy ra ở tất cả nam giới và quá trình này bắt đầu khi bước vào tuổi dậy thì và kéo dài tới suốt phần đời còn lại. Việc tăng sinh của tuyến tiền liệt không giống nhau ở mỗi người, hơn nữa, nó còn phụ thuộc vào các yếu tố nguy cơ của bạn (nếu có). U xơ tuyến tiền liệt không khiến cho bạn dễ mắc bệnh ung thư tuyến tiền liệt hơn người không bị u xơ tuyến tiền liệt.

Tuy nhiên, khi tuyến tiền liệt phì đại chèn vào niệu đạo, khiến bệnh nhân đi tiểu không hết, chất thải bị ứ lại trong bàng quang có nguy cơ gây ra các bệnh lý nhiễm trùng, như nhiễm trùng đường tiết niệu, viêm bàng quang. Một số vấn đề nghiêm trọng khác có thể xảy ra bởi tình trạng tích tụ nước tiểu trong bàng quang bao gồm sỏi bàng quang, tiểu ra máu, tiểu buốt, đái rắt, thậm chí khiến bệnh nhân không thể đi tiểu. Trong số ít các trường hợp, tổn thương thận có thể xảy ra khi bạn bị u xơ tuyến tiền liệt.

Xem thêm: Chế độ ăn dành cho người bị u xơ tuyến tiền liệt

6. Các phương pháp chẩn đoán u xơ tuyến tiền liệt

Việc điều trị u xơ tuyến tiền liệt sẽ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng mà bệnh nhân gặp phải. Để chẩn đoán chính xác, một số các bài kiểm tra hoặc xét nghiệm sẽ được bác sĩ thực hiện hoặc chỉ định thực hiện:

• Bác sĩ có thể hỏi về các triệu chứng mà bạn gặp phải, tổng lượng nước bệnh nhân nạp vào cơ thể, lượng nước tiểu, tần suất đi tiểu hoặc bạn có khó khăn gì trong việc đi tiểu hay không.
• Sau đó, bác sĩ có thể tiến hành khám các vùng như dạ dày, vùng sinh dục hoặc khám thông qua trực tràng.
• Xét nghiệm máu để kiểm tra các vấn đề về thận.
• Xét nghiệm nước tiểu.
• Xét nghiệm máu dành riêng cho kháng nguyên tuyến tiền liệt – PSA.
• Siêu âm để kiểm tra kích thước tuyến tiền liệt có phát triển bình thường hay không.
• Siêu âm bàng quang để kiểm tra bàng quang có được làm rỗng hay bị ứ đọng nước tiểu.
• Sinh thiết để loại trừ nguyên nhân ung thư.
• Kiểm tra lưu lượng nước tiểu và lượng nước tiểu trong một lần đi hoặc trong một ngày.
• Nội soi bàng quang – một thủ thuật để kiểm tra bên trong của tuyến tiền liệt, niệu đạo và bàng quang.

7. Các phương pháp điều trị u xơ tuyến tiền liệt

Sau khi kiểm tra các triệu chứng cũng như dựa vào kết quả xét nghiệm, chẩn đoán chính xác bệnh nhân bị u xơ tuyến tiền liệt; bác sĩ có thể đưa ra các hướng điều trị khác nhau, tùy thuộc vào tình trạng bệnh của bệnh nhân. Các lựa chọn điều trị bao gồm:

• Thay đổi lối sống
• Sử dụng thuốc điều trị
• Phẫu thuật

Trong nhiều trường hợp, bác sĩ yêu cầu thực hiện kết hợp các phương pháp để đạt hiệu quả điều trị tốt nhất.

7.1. Thay đổi lối sống

Nếu các triệu chứng của bệnh là chưa rõ ràng, hoặc chúng không làm ảnh hưởng đến cuộc sống của bệnh nhân, bác sĩ sẽ yêu cầu bệnh nhân tái khám định kỳ kết hợp với thực hiện các chế độ ăn lành mạnh, theo dõi sức khỏe tại nhà.

Vậy, bệnh nhân cần theo dõi các yếu tố sau:

• Tần suất đi tiểu mỗi ngày, thời gian giữa các lần đi tiểu là bao lâu?
• Mỗi lần đi tiểu có cảm thấy khó khăn hay không?
• Dòng nước tiểu có yếu hay ngắt quãng hay không?
• Có bị tình trạng buồn tiểu hay cảm giác bàng quang bị đầy sau mỗi lần đi tiểu hay không?

Bên cạnh đó, bệnh nhân cần có một chế độ ăn khi bị u xơ tuyến tiền liệt dinh dưỡng, sinh hoạt lành mạnh. Không nên sử dụng quá nhiều rượu, bia, cà phê, … và các chất khác có tính chất lợi tiểu tương tự. Không nên uống quá nhiều nước trước khi đi ngủ, chia nhỏ lượng nước cần uống trong ngày.

Việc theo dõi sát sao các triệu chứng của u xơ tuyến tiền liệt là vô cùng quan trọng. Khi bệnh mới ở giai đoạn nhẹ, đây là cách hữu hiệu nhất để bệnh nhân không phải sử dụng quá nhiều thuốc hay tiết kiệm được một khoản chi phí phẫu thuật lớn. Có rất nhiều bệnh nhân nhận thấy rằng các triệu chứng của họ giảm đi nhiều mà không cần điều trị bằng thuốc hay phẫu thuật.

7.2. Sử dụng thuốc điều trị

Khi các triệu chứng trở nên nghiêm trọng hơn, các triệu chứng làm ảnh hưởng đến công việc, cuộc sống của bệnh nhân hay khi các biện pháp điều trị không dùng thuốc không còn hiệu quả nữa, bác sĩ có thể kê đơn các loại thuốc điều trị phì đại tuyến tiền liệt. Những thuốc có khả năng giảm nhẹ triệu chứng, cải thiện tình trạng bệnh của bệnh nhân mà bác sĩ có thể chỉ định cho bệnh nhân, bao gồm:

7.2.1. Thuốc ức chế chọn lọc thụ thể alpha 1

Các thuốc nhóm này có tác dụng làm giãn cơ tuyến tiền liệt và cơ cổ bàng quang, tăng lưu lượng nước tiểu giúp giảm các triệu chứng như khó tiểu, ngừng đột ngột khi tiểu. Một số thuốc chẹn alpha gồm: alfuzosin, doxazosin, tamsulosin, terazosin, prazosin.

Nhóm thuốc này cũng có nhiều các tác dụng không mong muốn mà người sử dụng cần lưu ý. Các thuốc trong nhóm có thể gây rối đau đầu, mệt mỏi, ngủ chập chờn, buồn nôn, nôn, tiêu chảy, phát ban, đi tiểu nhiều lần, loạn nhịp tim, hạ huyết áp thế đứng, nghiêm trọng hơn là ngất xỉu, nhất là khi sử dụng lần đầu tiên. Nếu không có biện pháp kịp thời có thể gây nguy hiểm cho người sử dụng. Chính vì thế, bệnh nhân cần theo dõi sát sao khi sử dụng nhóm thuốc này và thông báo ngay lập tức cho bác sĩ khi có triệu chứng bất thường để kịp thời xử lý.

7.2.2. Thuốc ức chế enzym 5 – alpha reductase (5ARI)

Các thuốc nhóm này giúp ngăn chặn hormon testosteron chuyển thành 5 – alphadihydrotestosteron (chất giúp tuyến tiền liệt phát triển), làm giảm kích thước của tuyến tiền liệt. Dutasterid và fenasterid là hai thuốc thuộc nhóm này. Tác dụng không mong muốn của các thuốc này là giảm ham muốn tình dục, rối loạn xuất tinh và số ít trường hợp có thể gây vú to ở nam. Các tác dụng phụ có thể giảm bớt khi bệnh nhân đã quen với thuốc. Phụ nữ không được sử dụng các loại thuốc này, đặc biệt là phụ nữ có thai, vì chúng có thể dẫn đến dị tật bẩm sinh đối với các bé nam.

Nghiên cứu cho thấy 5ARI có thể làm giảm kháng nguyên đặc hiệu của tuyến tiền liệt (PSA), điều này ảnh hưởng đến kết quả chẩn đoán phân biệt ung thư tuyến tiền liệt. Để thuận lợi cho theo dõi các tác dụng của thuốc, bệnh nhân có thể nên xét nghiệm PSA trước khi bắt đầu sử dụng thuốc và so sánh với những lần xét nghiệm tiếp theo. Tại Mỹ, FDA hiện đã yêu cần các thuốc 5ARI trên nhãn phải có cảnh báo cho rằng những thuốc này có thể liên quan đến nguy cơ mắc bệnh ung thư tuyến tiền liệt.

Khi bệnh nhân sử dụng một loại thuốc điều trị nhưng các triệu chứng không có dấu hiệu thuyên giảm, bác sĩ có thể cân nhắc kết hợp hai loại. Một số cách kết hợp phổ biến bao gồm:

• Finasterid và doxazosin
• Dutasterid và tamsulosin

Việc kết hợp hai loại thuốc điều trị u xơ tiền liệt tuyến có thể cho tác dụng giảm các triệu chứng tốt hơn việc sử dụng một loại, tuy nhiên đồng nghĩa với đó là các tác dụng phụ cũng nhiều hơn. Hãy cân nhắc và điều trị đúng theo hướng dẫn của bác sĩ để hạn chế nhất những tác dụng không mong muốn.

7.3. Phẫu thuật

Đối với hầu hết nam giới bị u xơ tuyến tiền liệt, việc phẫu thuật có thể giảm các triệu chứng, tuy nhiên cũng có những rủi ro nhất định tùy vào loại phẫu thuật. Một số loại phẫu thuật được sử dụng trong bệnh u xơ tuyến tiền liệt bao gồm:

Cắt bỏ tuyến tiền liệt: Phẫu thuật hở yêu cầu rạch tại bụng, cắt bỏ mô trong tuyến tiền liệt. Phương pháp này được sử dụng khi tuyến tiền liệt bị phì đại quá mức, có tổn thương bàng quang, sỏi bàng quang hoặc niệu đạo bị chèn quá mức. Quá trình hội phụ hậu phẫu có thể mất vài tuần hoặc vài tháng.

Nội soi cắt bỏ tuyến tiền liệt: Đây là phẫu thuật phổ biến nhất hiện nay, nó được coi là mang lại hiệu quả giảm triệu chứng tốt nhất. Phương pháp phẫu thuật nội soi thường xuyên được thực hiện bởi hiệu quả nó đem lại cũng như thời gian bình phục sau phẫu thuật ngắn hơn rất nhiều so với phẫu thuật hở. Bệnh nhân sau phẫu thuật có thể gặp phải một số tình trạng như xuất tinh ngược vào bàng quang, đi tiểu đau, cương cứng. Các tình trạng này thường chỉ là tạm thời và không quá nguy hiểm.

Phẫu thuật bằng laser: Phương pháp này sử dụng tia laser để cắt bỏ tuyến tiền liệt. Nó có thể giảm các triệu chứng ngay lập tức, nhưng bệnh nhân có thể bị tiểu buốt trong vài tuần.

8. Cách ngăn ngừa tình trạng u xơ tuyến tiền liệt

Như đã đề cập ở bên trên, tỉ lệ nam giới mắc u xơ tuyến tiền liệt là không nhỏ, tỉ lệ này tăng dần theo độ tuổi. Việc tuyến tiền liệt phát triển to lên là điều tất yếu, vậy ta có thể làm gì để hạn chế việc tuyến tiền liệt phì đại quá mức, gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

• Hạn chế lượng caffeine (có trong các loại cà phê, trà) và rượu nạp vào cơ thể, các đồ uống này gây lợi tiểu, kích thích bàng quang khiến bạn đi tiểu nhiều hơn.
• Uống một lượng nước vừa phải, không uống quá nhiều nước, chia nhỏ lượng nước cần uống trong ngày. Hạn chế uống nhiều nước ngay trước khi đi ngủ.
• Tập thể dục thường xuyên, không nhịn đi tiểu.

Thay đổi lối sống không thể ngăn chặn hoàn toàn hay khẳng định bạn sẽ không bị u xơ tuyến tiền liệt, nhưng nhìn chung nó giúp bạn có một lối sống lành mạnh hơn, tốt cho những bệnh khác mà bạn có thể mắc phải.

Lời kết

U xơ tuyến tiền liệt là bệnh lý khá phổ biến ở nam giới. Bệnh gây ra các triệu chứng làm khó chịu cho người bệnh và đặc biệt là ảnh hưởng lớn đến chất lượng cũng như sinh hoạt đời sống hàng ngày. Thông qua bài viết này, mong bạn có cái nhìn bao quát cũng như hiểu rõ hơn và có những giải pháp thích hợp cho tình trạng của mình.

Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào liên quan đến bệnh lý u xơ tuyến tiền liệt, bạn hãy gọi đến hotline 1900 7061 hoặc điền vào form bên dưới để được nghe các dược sĩ tư vấn MIỄN PHÍ.